WOUDRICHEM – De vesting kan aan de bak nu ze als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie is uitgeroepen tot werelderfgoed. Het groeiend aantal toeristen moet beter worden bediend en tegelijkertijd moet het kwetsbare erfgoed met zorg worden beschermd. Ideeën genoeg, zo blijkt uit een rondgang door de vesting. Van een stadsrestaurator tot een informatiecentrum.
Dolgelukkig en verrast was wethouder Paula Jorritsma toen de Unesco eind juli bekendmaakte dat de vesting en de omliggende forten de titel werelderfgoed kregen. In 2017 al zette ze haar handtekening om er voor te gaan, maar de gemeente zelf gooide bijna roet in het eten door precies in de zichtlijnen van al dat moois honderd woningen te willen bouwen. Jorritsma was verbijsterd en nam als enige collegelid afstand van de plannen. De stichting ROHM verzamelde honderden handtekeningen van tegenstanders en tekende bezwaar aan bij de Raad van State, net als de provincie Brabant.
Niettemin wist de gemeente Altena van geen wijken. Er waren buitenstaanders nodig om haar de ogen te openen. In juni veegde de Raad van State bouwplan Op ’t Loev resoluut van tafel en een maand later liet de adviescommissie van de Unesco weten dat de bouwplannen het erfgoed in de waagschaal stellen. Het is volgens de commissie fraaier om de huidige loodsen te laten staan. Dat gaat niet gebeuren. Jorritsma zou de plek het liefst teruggeven aan de natuur. Haar collega Shah Sheikkariem zei in een reactie dat hij voor beperkte, bijzondere bouw is die geen afbreuk doet aan het gebied maar juist versterkt. Wat dat moet zijn, daar mag de gemeenteraad zich komende maanden over buigen.
Smoel
Bij bebouwing denkt Jorritsma niet direct aan woningen. “De vesting heeft deze titel gekregen vanwege de excellente universele waarde van het gebied. Laten wij dan ook iets doen dat excellent is. Iets anders dan een standaard product. Geef met bebouwing smoel aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie.’’ Zo zou de plek volgens haar ook plaats kunnen bieden aan een kunst- en cultuurcentrum, experimentele duurzame woonvormen of voorbeelden van eiwittransitie: minder dierlijk voedsel en meer plantaardig.
Maar ook in de vesting zelf moet er wat gebeuren, want het predicaat Werelderfgoed gaat meer toeristen trekken. Bij VVV Biesboschlinie zijn geen cijfers bekend maar diverse ondernemers hebben nu al de indruk dat het drukker is. De bezoekers lopen vaak met hun ziel onder hun arm, op zoek naar koffie, een openbaar toilet of het verhaal van Woudrichem. Marianne de Groot van het Woerkums Winkeltje: “Het eerste wat mensen zeggen als ze de vesting bezoeken is: ‘Oh wat is het hier mooi!’, maar wat daar steevast op volgt is ‘wat jammer dat het zo vol staat met auto’s, ‘waar kan ik wat drinken of eten’, ‘is hier een openbaar toilet’ en ‘wat is hier zoal te doen?’” Als enthousiast verteller stuurt De Groot ze dan vaak door naar bijvoorbeeld de molen, ‘t boekwinkeltje of het voetveer. “Maar ik zeg er wel altijd bij dat ik niet zeker weet of ze dan open zijn. Voor de horeca geldt het zelfde. Vandaar dat ik ook koffie-to-go verkoop dan hebben ze in ieder geval wat.”.
Horeca
Frans Baks van IJssalon Baks merkt duidelijk dat het drukker is dan vorig jaar. “Daar zal die Werelderfgoed erkenning ook wel iets mee te maken hebben. Maar ja, je moet er wel voor zorgen dat er reuring is. Neem nu bijvoorbeeld de kerk. Als ik op vakantie ga dan mag ik graag een lokale kerk bezichtigen. Woerkum heeft misschien wel één van de mooiste kerken van Nederland, maar die is dus niet te bezichtigen (en het waterstaatkerkje aan de Vissersdijk alleen op zaterdag, red.) Ook het horeca aanbod is aan het verschralen: Baldadig en ‘t Hoekske zijn binnenkort dicht, de Gevangenpoort en Teerkamer waren al niet meer open voor de toeristen. En ze weten van elkaar niet wanneer ze open zijn of op vakantie gaan. Misschien dat de Ondernemersvereniging hier een rol in kan spelen.”
Dat is geprobeerd, laat Aart Geurtsen weten, maar de samenwerking tussen de horeca verloopt al jaren moeizaam. “We kunnen hooguit proberen hen te enthousiasmeren”. Ook Geurtsen ziet dat de vesting nog niet klaar is voor meer toeristen. Het voetveer naar/van Loevestein kan met alle (vrijwillige) veermannen en -vrouwen weliswaar een grote stroom toeristen aan, maar Geurtsen vraagt zich af of er wel genoeg parkeerplaatsen zijn. “Ik hoop vooral dat die stroom extra toeristen met het veer van Gorinchem komt”.
De waterlinie is langgerekt en dus kunnen toeristen zich goed verspreiden maar niettemin meent ook Paula Jorritsma dat er buiten de vesting meer parkeergelegenheid nodig is. Om de vesting leefbaar te houden en cachet te geven, zou een stadsrestaurator in haar ogen heel welkom zijn. Leefbaarheid (een goed evenwicht tussen toerisme en woongenot) staat ook op de agenda van vestinggouverneur Jan Willem den Besten, die overleg heeft met wethouder Matthijs van Oosten.
Samenhangend verhaal
In ieder geval zal ergens het verhaal van Woudrichem duidelijk en samenhangend moeten worden verteld. De vesting als visstad, garnizoensstad, onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, eerst Hollands, toen Brabants. Dat verhaal moeten toeristen nu zelf bij elkaar sprokkelen en dat gebeurt hapsnap. Als werelderfgoed verdient de vesting een sterkere presentatie, meent directeur Daphne van Hekken van VVV Biesboschlinie. “De titel past perfect bij wie we willen bereiken: kwaliteitstoeristen die zichzelf voortbewegen en van historie, natuur, ruimte en erfgoed houden. We moeten een plek hebben waar we ons verhaal kunnen vertellen. Hoezo Werelderfgoed? Hoezo Nieuwe Hollandse Waterlinie?” Het zou mooi zijn als bezoekers in een informatiecentrum de historie kunnen beleven. Van Hekken droomt van een informatiecentrum op de plek van Op ’t Loev of in het Arsenaal onder het Visserijmuseum. Dat zou het museum meteen meer bezoekers opleveren. Zeker als duidelijk is dat je ook een combiticket kunt kopen waarmee je na een bezoek aan het museum de rivier op kunt voor een tochtje op de historische vissersboot DD13. Bij vis hoort water.
(‘t Poortaol / foto Mediaplein Altena.Net)
LEES OOK
