WERKENDAM – Karin Struijk is als schippersdochter geboren in de binnenvaart en altijd in de maritieme sector blijven werken. ‘Dat maakt me misschien niet zo objectief’, zegt Karin lachend. Maar wel trots. ‘De sector is er een van harde werkers: hands-on, nuchter en betrouwbaar. En altijd in beweging. Geen dag is hier hetzelfde.’
Als programmamanager bij Werkendam Maritime Industries (WMI) zet Karin zich in om Werkendam op de kaart te zetten als hét maritieme cluster. Dat doet ze door verbindingen te leggen tussen de vier O’s: overheid, onderwijs, ondernemers en overkant. ‘Ik match partijen uit de verschillende domeinen met elkaar, om zo gezamenlijke, innovatieve en duurzame projecten tot stand te brengen.’
Werkendam one stop shop
Werkendam is sinds drie jaar onderdeel van de Noord-Brabantse gemeente Altena en heeft na Zwijndrecht de grootste binnenvaarthaven van Nederland. ‘Dat komt onder meer door de gunstige ligging aan de Merwede en naast de Biesbosch’, legt Karin uit. ‘Daarmee ligt onze haven op drie Europese hoofdtransportassen, de zogeheten TEN-T-corridors van het Trans-European Transport Network. Al het binnenvaartvervoer tussen Duitsland, Antwerpen en Rotterdam komt bij ons langs. Dat maakt Werkendam een mooie one stop shop voor onderhoud en reparatie.’
2.000 directe arbeidsplaatsen
WMI heeft momenteel een ledenbestand van ruim veertig bedrijven die zich bezighouden met scheeps-, jacht- en waterbouw, maritieme constructies, toelevering en bevrachting. ‘Werkendam is een grote speler in de maritieme sector. In 2020 werd bijna de helft van alle nieuwe schepen hier gebouwd’, zegt Karin. ‘Het Werkendamse cluster is echt een ecosysteem: alles is hier aanwezig. Bovendien werken we veel samen met bedrijven in de Drechtsteden, Gorinchem, Noord-Brabant en daarbuiten. Samen bieden onze leden ruim tweeduizend directe arbeidsplaatsen. Indirect zijn dat er nog veel meer, dankzij de partnerbedrijven van buiten de regio die hier actief zijn.’
Los zand
Het cluster bestaat inmiddels ruim dertig jaar, voorheen onder de naam Scheepsgroep Werkendam. Aanvankelijk trokken bedrijven gezamenlijk op in projecten, adverteerden samen en stonden met elkaar op beurzen. ‘In 2013 besloten de toenmalige wethouder economische zaken van Werkendam en de voorzitter van de Scheepsgroep om de samenwerking nog verder te verdiepen’, vertelt Karin. ‘Ze zagen dat er veel gebeurde in het onderwijs, bij de overheid en bij ondernemers, maar dat het allemaal los zand was. Om die domeinen met elkaar te verbinden, startten ze het programma Werkendam Maritime Industries. Ze vroegen mij om dat te ontwikkelen en uit te voeren.’
Techniekpromotie
Een van de uitdagingen van de sector is het groeiende tekort aan technisch geschoold personeel. Daarin ondersteunt Karin de bedrijven door het bemiddelen in stageplaatsen en het ontwikkelen van vraaggericht onderwijs. Zo haalde ze de training Scheepsbouw voor niet-scheepsbouwers naar Werkendam en laat ze bedrijven gastcolleges geven op het hbo. Een andere vorm van techniekpromotie is de jaarlijkse uitnodiging aan alle basisschoolleerlingen van Altena voor een werksafari in de haven. ‘Vorig jaar kregen we bijna negenhonderd aanmeldingen! Ook alle ondernemers staan ervoor open om te laten zien hoe leuk werken in de haven is.’
Enorme order Shell
Door nieuwe samenwerkingen aan te jagen, bevordert Karin de innovatiekracht van het cluster. ‘Tijdens ons innovatieoverleg met regionaal samenwerkingsverband Maritime Delta presenteren leden hun projecten’, vertelt ze. ‘Daaruit ontstaan vruchtbare connecties, nieuwe leads en opdrachten.’ En gave innovaties: ‘Onze ondernemers verzinnen oplossingen voor windturbine-installaties, voor 3D-composietprinten, voor batterijvaren en varen op waterstof, voor drijvende zonnepanelen, elektrische schroeven en hybride schepen. De haven heeft nu een enorme order van Shell: veertig binnenvaarttankers op lng, vloeibaar aardgas. Een bijzonder project waar veel bedrijven aan meewerken.’
Havenuitbreiding
Met zulke orders en het snel groeiende aantal bedrijven is de haven van Werkendam inmiddels te klein geworden. Karin lobbyt daarom bij de Europese overheid, de provincie en gemeente voor uitbreiding. ‘We hebben echt ruimte te kort.’ Ze verwacht dat over hooguit tien jaar alle seinen voor een nieuwe haven op groen staan, de eerste schop in de grond is gegaan en er uitzicht is op extra havencapaciteit. ‘Anders moeten bedrijven ergens anders een plek zoeken.’ Er lopen al verschillende onderzoeken, waarbij WMI z’n expertise inbrengt. ‘De kennis en kunde voor de aanleg van een nieuwe haven hebben we in huis. Daarmee vormen we een klankbord en adviesorgaan.’
Manuele intelligentie
Naast de innovatiekracht en saamhorigheid binnen het cluster waardeert Karin de nuchtere aanpakkersmentaliteit. ‘We staan bekend om ons goede werkethos, onze bereidheid om problemen op te lossen en service te verlenen. Een van onze krachten noem ik met een mooie term ‘manuele intelligentie’. Het belang daarvan wordt nog vaak onderschat: technische arbeidskrachten zijn onmisbaar voor de continuïteit van maakbedrijven en de verdiencapaciteit van de regio.’
Sterk vestigingsklimaat
Doordat de maritieme sector nog zoveel technisch werk heeft waar je ouderwets vieze handen van krijgt, zijn Karins dagen ontzettend afwisselend. ‘Voor een sterk vestigingsklimaat heb je een gemeenschappelijk doel en grote organisatiekracht nodig. Om dat te bereiken schakel ik als een kameleon tussen verschillende omgevingen. De ene dag lobby ik bij de overheid, de andere bezoek ik een scheepswerf. Ik zeg weleens: in mijn auto liggen een hoed en een helm. Dat maakt dit werk zo leuk.’
